woensdag 20 juni 2018

Overprikkeld, wat is dat nou eigenlijk?



Op mynd.nu las ik dit artikel en het is zo herkenbaar dat ik het 1 op 1 over neem. Een mooi artikel om aan je omgeving te laten lezen op het moment dat je chagrijnig, door teveel prikkels, bent.

Snel geïrriteerd, overprikkeld en gewoon chagrijnig; coach Saskia beschrijft de HSP-draak.

Soms heb je van die weken, flink gewerkt, de avonden vol met gezellige dingen, nauwelijks ruimte voor denk, creatieve, broed & fladdertijd en daarbij nog belangrijke gebeurtenissen met de nodige emoties. En dan plotseling op de eerst volgende volledige vrije dag ontwaakt de HSP-draak in jezelf. Je bent overprikkeld en reageert niet meer zo rustig en invoelend, zoals je eigenlijk bent. Je reageert, kortaf, of wordt heel stil, je raakt snel gefrustreerd, emotioneel, chagrijnig, mopperend, en toont weinig empathie. Ken jij die draak ook? Afgelopen week had ik weer een aantal clienten die deze draak beschreven en samen hebben we hartelijk gelachen van de herkenbaarheid. Want helaas, ook ik ken die draak nog zo op zijn tijd.

Eindelijk heb je dan die vrije dag. En door wat voor reden dan ook, verloopt die minder heerlijk dan je vooraf had verwacht. Je had jezelf zo verheugd om eindelijk een dagje niets te doen en niets te hoeven. Lekker doen waar je zelf zin in hebt.
Helaas je voelt je bij het opstaan al moe, bent chagrijnig en alle mensen in de omgeving lijken niet te doen wat jij wilt of behoefte aan hebt. Je blijft de hele dag maar mopperen op alles wat je ziet, hoort, voelt of ruikt.  Op het gedrag van je kinderen, je partner, of iedereen die in jouw beleving maar voor de voeten loopt. Je stemming wordt met de minuut beroerder en ongezelliger. Ondertussen loopt het hele huis op zijn tenen en toch heb je het idee dat niemand je echt lijkt te begrijpen of hoe zwaar je het hebt.

Je ziet ergens in je achterhoofd wel in dat je overtrokken op situaties reageert: “En als niemand dan wil helpen, dan doe ik het zelf wel weer”. Vervolgens mopper je weer op de geur die je ondertussen ruikt of de onmogelijke kledingcombinatie die een van je kinderen heeft aangetrokken en dat niemand iets ‘gezelligs wil doen’. Of raak je innerlijk gefrustreerd dat de onverwachtse visite niet zelf aanvoelt dat ze moeten vertrekken, omdat je eigenlijk een ander plan had. Vervolgens lijkt de draak in je hoofd groteske vormen aan te nemen en spuwt hij continue vuur in je hoofd of naar je omgeving. Een client zei het heel treffend: ik lijk wel een soort martelaar, een slachtoffer van mezelf op die momenten. De dag erna schaam ik me dood en bied ik excuses aan.

Wat is er aan de hand?


Na zoveel dagen actief bestaan, heeft je brein, je zenuwstelsel hersteltijd nodig. 
Alle indrukken dienen verwerkt, gecombineerd en overdacht te worden. Dat kost nu eenmaal tijd. Als je die tijd niet voldoende hebt ingebouwd dan raak je op een gegeven moment overprikkeld, gestrest. Het moment dat de Draak de kop op steekt, is voor iedereen verschillend. Feit is dat iedere HSP-er overprikkeling kent. Hierboven staat de kortdurende overprikkeling beschreven. Ernstiger is de chronische overprikkeling.

Reageer je actief of passief op overprikkeling?
Je kunt op verschillende manieren reageren op je overprikkeling. Dit kan op een heel actieve manier of passieve manier. Bovenstaande manier is een passieve manier van omgaan met overprikkeling. Je doet eigenlijk niet zo heel veel om verantwoordelijkheid te nemen voor jouw eigen overprikkeling. Deels wordt dat gestuurd door je onbewuste sensorische prikkelverwerking. Je merkt dan extra veel details op, moppert, raakt gestressed en emotioneel. Je bent geneigd te extern georienteerd te blijven. Je ziet de oorzaak van jouw nare gevoel op dat moment in de omgeving, terwijl het eigenlijk al een langdurige prikkelopbouw is geweest. Tegelijkertijd verwacht je van de omgeving dat ze zich dusdanig aanpassen, rekening met je houden, mee werken, zodat het voor jou weer prettig is. “Dat weten ze toch, dat snappen ze toch!”. Hier schuilt een grote externe afhankelijkheid in. Want je omgeving heeft op dat moment alleen maar last van jou en kan jou niet helpen. Dat is niet hun verantwoordelijkheid. Als jij niet aangeeft wat jij nodig hebt of waar jouw grenzen liggen. Hoe moeten zij het dan weten?

Er is ook een actieve manier om je overprikkeling de baas te zijn. Dan vermijd je extra zintuiglijke prikkels in de omgeving, vermijd je groepen. Je gaat doen wat jij wilt en zoekt bewust een activiteit op die jou rust geeft. Voor de een is dat zich terug trekken en weer een ander vindt het heerlijk ontspannend om naar muziek te luisteren of het bos in te gaan. Weer een ander stort zich op zijn hobby of zoekt juist sociale contacten op die ontspannen. Waar het om gaat is dat je bewust bent dat je jouw emoties weet te duiden, dat je weet dat je overprikkeld bent. Als je niet naar de eerste emoties, symptomen van je overprikkeling luistert, raakt het van kwaad tot erger en kan je je aan het einde van de dag down en alleen gaan voelen. Als je niet alert bent, praat je jezelf nog verder de dip in.

Wat helpt tegen overprikkeling?

Zoveel mensen, zoveel recepten tegen overprikkeling. Hier een paar voorbeelden:

* De draak gewoon even uit laten razen en je omgeving te vertellen dat je een ‘off-day’ hebt en graag een dagje wat met rust gelaten wilt worden. Morgen weer een nieuwe en vaak betere dag.
* Denk, verwerk, creatieve, broed- en fladdertijd in plannen tussen alle bezigheden door. Zodat je zenuwstelsel na belasting weer kan ontspannen.
* Ontdek jouw mogelijke belasting, door in een boekje bij te houden wat en hoeveel je doet en meemaakt. Ontdek wanneer de overprikkeling dan toeslaat en hoe lang die duurt. Dan ontdek je vanzelf de dynamiek. Je kan prima overwerken, een druk weekend hebben of een aantal avonden actief zijn. Maar er is altijd een moment dat het genoeg is. Hoe meer balans je vindt in activiteit-ontspanning. Hoe beter je functioneert.
* Luister naar je emotie, wat wil het vertellen, waar heb jij behoefte aan, is er een grens, heb je iets te uiten/te vertellen? Handel daarna. Ga doen wat je nodig hebt: slapen, naar buiten, andere activiteit doen, sporten, mediteren, yoga, massage, alleen zijn, eten & drinken, goed gesprek, energetische oefeningen zoals gronden, samen zijn met bepaalde mensen die ontspanning geven, etc. Voor iedere HSP-er is dit anders. Onderzoek jouw recept.
* Het stuur van je dag zelf in handen te nemen. Jij voelt dat het genoeg is, laat de omgeving of andere mensen niet bepalen hoe jouw dag eruit ziet, omdat je te veel rekening houdt met de anderen.
* Realiseer dat je nare gevoelens, ‘slechts’ overprikkeling betekenen en dat het niet betekent dat het ‘slecht’ met je gaat, maar dat je zenuwstelsel aan rust toe is. Vergelijk het maar met een overbelast been. Die gun je ook rust, als je lief bent voor jezelf.
* Als je bemerkt dat je te veel in je hoofd zit, en daardoor overprikkeld bent geraakt is het belangrijk om je lichaamsbewustzijn en gronding te vergroten: alles wat je fysiek kan doen, je zintuigen prikkelen en stimuleren, helpt. Denk aan wandelen, fietsen, sporten, hobby’s met je handen, zoals schilderen, tuinieren, hout bewerken etc. Je komt dan uit je gedachtestroom, meer in het nu, zoals dat zo mooi heet. Je focust weer op wat je nu met je lijf aan het doen bent. Dat geeft ontspanning.

Tekst: Saskia Klaaysen, www.anahata-coaching.nl

Geen opmerkingen:

Een reactie posten